De vervolgcursus Zwermregulering richt zich op het herkennen van zwermsignalen, het interpreteren van het broednest en het toepassen van technieken om het bijenvolk te sturen. Het doel? Het zwermen zoveel mogelijk uitstellen tot einde dracht, zodat wij hopelijk kunnen genieten van een mooie pot Sallandse koolzaadhoning!
De combinatie van praktijklessen en theorie maakt deze cursus ideaal voor imkers die al een basisopleiding hebben afgerond en nu willen leren hoe ze hun volken effectief kunnen begeleiden in het voorjaar. De komende weken gaan we dan ook dieper in op methodes zoals broedbeperking, kunstzwermen en het bijsturen van de volkssamenstelling.
Wil je meer weten over deze cursus? Kijk dan op onze website voor alle details.
Week 1 – Volken plaatsten op het koolzaad
Zaterdag 5 april 2025 zijn we vroeg van start gegaan met de vervolgcursus Zwermregulering. Al om 8.00 uur stonden we met een groep van 10 cursisten op het veld om de eerste bijenkasten op hun plek te zetten. En dat was niet zomaar een plekje: dit jaar staan we met onze volken aan de rand van maar liefst 10 hectare bloeiend koolzaad – een prachtige locatie voor de bijen, en stiekem ook voor ons als imkers.
Week 2 – Eerste praktijkles: meteen aan de bak
Op zaterdagmiddag 12 april om 16.00 uur vond de eerste officiële praktijkles van de vervolgcursus Zwermregulering plaats. De deelnemers gingen aan de slag met de kastcontrole en, omdat de volken nog relatief klein zijn, ook met het merken van koninginnen. Voor sommigen was dat even wennen, voor anderen al vertrouwd werk. In alle gevallen was het een mooie oefening in rustig werken en goed observeren. Dankzij het voorjaarszonnetje was het prettig werken, al waaide het wel flink.
Het was meteen duidelijk waarom deze eerste controle belangrijk is. Een aantal volken zat al flink in de groei en liet de eerste tekenen van zwermdrift zien. Denk aan doppen in aanbouw, veel gesloten broed en drukke vliegactiviteit. Geen tijd dus om af te wachten – er moest direct worden ingegrepen om het volk te remmen. Bij een paar kasten is bijvoorbeeld ruimte gegeven doormiddel van een extra broed- of honingkamer te plaatsten of zijn ramen omgehangen, zodat het volk weer even verder kan zonder te gaan zwermen.
Het laat maar weer zien hoe snel het kan gaan in het voorjaar, zeker met een vroege dracht zoals nu bij het koolzaad. Komende weken blijven we goed volgen hoe de volken zich ontwikkelen, en oefenen we verder met het lezen van het broednest en het tijdig nemen van maatregelen.
Week 3 – Tweede praktijkles: controle
Op zaterdagmiddag 19 april ving om 16.00 uur de tweede les aan.
(tekst Reni, ervaring van een cursist)
Bij aankomst waren we onder de indruk van de volle bloei van het koolzaad – een massaal geel veld. De omstandigheden waren gunstig, rustig warm weer met wel een klein briesje en volop zonneschijn. Er was volop activiteit bij de kasten, de knalgele kleur van het koolzaadstuifmeel was goed zichtbaar!
Wat te verwachten
Voor de controles in de kasten wordt er gestart met een rondgang over wat een ieder verwacht aan te gaan treffen. Daarvoor waren ook de nodige materialen al meegenomen: honingkamers om toe te voegen, moerroosters om tussen broednest en reeds geplaatste HK te plaatsen, drie- of zesramers om broed uit te nemen en te verwisselen met ramen waar door gelegenheid van bouwen de zwermdrift gematigd kan worden.
Mooi van een diverse groep imkers is de verscheidenheid aan bijenvolken met elk eigen karakter en reeds grootte, behuizing en toegepaste methodiek.
Wat troffen we aan
Er werden een diversiteit aan ontwikkeling in de volken aangetroffen:
- Een groot, sterk volk met volop haaldrift (methode: 1baksimker): reeds twee goed gevulde HK (zwaar!); zwermregulatie door remmen met uithalen van twee broedramen + een voorraam (aflegger) > volgende week kan hier een 3e HK geplaatst worden;
- Bij te laat ruimte geven, wordt er uitgebouwd waar het kan naar boven toe; hier is de raambouw opgeruimd (en leverde al wat voorproeverij van het koolzaad op), hier is ruimte gegeven met uitbreiding door een HK;
- Bij een ander bijenvolk (idem 1 baksimker) is de haaldrift nog niet vol op gang; HK was reeds toegevoegd – voerraam uit broedkamer gehaald en ruimte gegeven door tegen broednest ramen toe te voegen, op naar een groot, sterk volk voor haalcapaciteit. De gemerkte koningin was goed zichtbaar!
- Een bijenvolk met HK onder en broedbak boven liet al belegde doppen zien: de twee broedramen met doppen zijn eruit gehaald om te remmen, echter de vorige week gemerkte koningin werd niet waargenomen in zowel broedbak als HK. Stille moerwisseling!?
- Bij een klein volk zijn vorige week broedramen van zijkant naar het midden verplaatst; nu alleen broed in HK; broedbak nu stuifmeel en honingopslag; donkere raat > geen eitjes waargenomen; geen actie.
- Bij een andere kast wordt de HK uitgebouwd, activiteit honing halen en opslag, voldoende ruimte; in broedbak naast twee speeldoppen, twee aangezette zwermcellen, niet belegd. Weinig aaneengesloten plakken broed; besloten om niet te remmen.
Nabespreking
De nabespreking nadien maakt dat er veel geleerd wordt, enerzijds van de eigen waarneming maar ook van de ontwikkeling van de overige bijenvolken op de stand.
Over het koolzaad een wetenswaardigheid die ter sprake kwam: het verschil in nectargift afhankelijk van de grondsoort, nl. op zand of kleigrond. Het kan op het koolzaad ‘honing regenen’. Dit is op kleigrond een vaster gegeven, de nectargift op zandgrond ligt lager.
Koolzaad
Als biologisch tuinder een deelonderwerp wat mij interesseerde. Bij wat nazoeken hierover kom je onder ander tegen:
Koolzaad is een betrouwbare drachtplant in vergelijking met planten die van warmte houden, met bloei en nectargift bij temperaturen tussen de 12-20 graden; wel is het van belang dat ook aan de wens van vocht voldaan wordt, nl zo nu en dan een buitje of vochtige lucht. Immers bij droogte kan de nectargift sterk achterblijven. Laat het na de droogte van maart en begin april afgelopen 1,5 week mooi geregend hebben, de boer vertelde 15 mm gehad te hebben!
Reni
Week 4 – derde praktijkles: controle
Op zaterdag- en zondagmiddag 26/27 april om 16.00 uur de derde les