Iedere basisimker met belangstelling voor het oogsten en verwerken van bijenproducten of aan bijen gerelateerde producten is welkom in de cursus Bijenproducten.
De bijenproducten en verwerking ervan beslaan een breed spectrum; in deze cursus hebben we een bescheiden ambitie en reiken we primair de basiskennis aan met de daarbij behorende basisvaardigheden, die passen bij de gevorderd imker.
In 2024 zal er geen cursus Bijenproducten worden aangeboden.
Echter, de modules Zwermregulering, Natuurlijk-imkeren en Productie-imker zullen wel doorgaan zoals gepland. Er zijn nog enkele plekken beschikbaar voor deze cursussen, dus we moedigen geïnteresseerden aan om zich snel aan te melden.
Schrijf je in voor het seizoen 2025, klik hier
Planning cursus 2025 – indicatie
| Les | Dag | Datum | Onderwerp | Locatie | Opmerkigen |
| 1e | Do | 13-apr | Theorie Producten welke uit de bijenkast te winnen zijn, de belangrijkste samenstelling is hoe ze zich manifesteren (agregatie toestand) en op welke wijze ze gewonnen worden. |
||
| 2e | Do | 20-apr | Theorie welke processen er aan te pas komen om de verschillende basis bijenproducten te verwerken tot consumenten producten en hoe deze te conserveren tegen bederf. |
||
| 3e | Do | 27-apr | Theorie Het scala van bijenproducten en hun toepassing gaat veel verder dan wat de imker normaal levert, in de wereld van de apitherapie is veel meer in gebruik , een greep uit deze producten |
||
| 4e | Do | 11-mei | Praktijk Het winnen van honing en stuifmeel in verschillende vormen, met hun toepassingen voor de consument en de wijze waarop ze veilig aangeboden kunnen worden zonder bederf |
||
| 5e | Do | 18-mei | Praktijk Het winnen van was en propolis en verwerken tot producten met verschillende toepassingen |
||
| 6e | Do | 01-jun | Praktijk Het maken van producten toegepast voor gezondheid of verzorging zoals hoestdrank, zeep of zalf |
||
| 7e | Do | 08-jun | Praktijk Alternatieve voor soortgelijke producten |
||
| 8e | do | 05-okt | Terugblik cursus en bespreken vragen, afsluiting cursus |
||
| 9e | do | 12-okt | Afsluiten presentatie en inleveren product met verhaal |
Globale inhoud
De cursus bijenproducten verwerken gaat primair over:
A. Productkennis
Welke primaire bijenproducten kennen we, wat is de samenstelling van de producten, welke eigenschappen hebben ze, hoe worden ze gebruikt en welke bekendste secundaire producten worden er van gemaakt.
B. Proceskennis
De verschillende rauwe bijenproducten worden geoogst en verwerkt tot primaire en secundaire gebruikersproducten die voldoen aan de hoogste kwaliteitseisen, en indien van toepassing aan de eisen van wetgeving.
C. ‘Nieuwe’ producten
Primaire en secundaire producten worden vaak verder verwerkt tot de meest uiteen lopende producten. Een aantal zullen we in de cursus bespreken of zelf maken.
Concrete inhoud
In de theorie- en praktijklessen ligt het accent op vooral bijenproducten die we als imker kennen. We kijken daarbij iets dieper naar hoedanigheid en eigenschappen ervan, en hoe we de producten het best kunnen oogsten en verwerken met behoud van kwaliteit.
In de praktijklessen gaan we oogsten en deze oogst verwerken zoals het hoort. Meten wat er te meten valt, analyses maken en beoordelen wat we gedaan hebben. Maar we gebruiken de praktijklessen vooral om de geoogste producten verder te verwerken tot secundaire producten, bijvoorbeeld om van gewonnen was kunstraat te maken of iets anders.
Foto’s: Astrid Shoots
Invulling van de lessen
Theoretisch
- Het vergroten van de kennis van de diverse bijenproducten.
- Leren hoe bijenproducten zich kunnen openbaren, zoals de aggregatietoestand (vast of vloeibaar) en wat je daarmee kunt, daarmee aan moet in de verwerking.
- Herkennen van productkenmerken als viscositeit (dun, vloeibaar of stroperig) en waarbij dat hoort, of het thixotroop zijn (pseudoplasticiteit) zoals bij heidehoning. Hoe je ermee om kunt gaan als je het product verder wilt verwerken.
- De samenstelling of componenten van een product kennen, zoals suikers, enzymen, aminozuren, eiwitten en andere bestanddelen in bijvoorbeeld honing, stuifmeel of bijengif.
- Het hygiënisch oogsten en verwerken van bijenproducten, het kiezen van het juiste moment zodat de kwaliteit maximaal blijft, en het voldoen aan de wetgeving zonder kwaliteitsverlies.
- Deze kennis gebruiken om de kwaliteit van je producten te verbeteren, de gebruikers te informeren wat ze in handen hebben en hoe daarmee om te gaan om er het beste uit te halen.
Praktisch
- Het aanleren of verbeteren van vaardigheden bij het oogsten en verwerken van de diverse bijenproducten.
- Het herkennen van diverse specifieke producteigenschappen zoals smaak, reuk en kleur.
- Eenvoudige stappen zetten om bij de verwerking van bijenproducten tot nieuwe producten te komen die je misschien niet standaard deed, bv crèmehoning maken. We gaan nog iets verder door bv propolistinctuur te maken en wie weet wat we nog meer bedenken.
- Leren hoe bewerkingen van diverse producten uitgevoerd moeten worden en wat daarvan de effecten zijn op bv smaak, houdbaarheid en verwerkbaarheid.
Foto’s: Astrid Schoots
Kortom
In de cursus gaat het in principe om kennis van de basisproducten (primaire product) en de verwerking ervan. Praktisch verbonden met de vaardigheid in de verwerking of bewerking van het pure, rauwe product, soms ook tot secundaire producten zoals genoemd. Een stap verder zou kunnen zijn het verwerken van bekende bijenproducten tot ‘nieuwe’ producten.
Voor de duidelijkheid: We gaan geen mede maken, hoestdrank of kruidenzalfjes met een cosmetische of helende werking. We gaan ook geen darrenlarven frituren dienend als snacks tijdens de lessen, dan wel stamps maken die weer andere doelen dienen.
Het verste punt zou kunnen zijn het oogsten/verwerken van propolis tot propolistinctuur, het oogsten/verwerken van pollen tot houdbare stuifmeelklompjes, of het oogsten/verwerken van was tot kunstraat, kaarsen of boenwas. Een en ander afhankelijk van de ambitie van de individuele deelnemer.
Foto’s: Astrid Schoots
De theorie- en praktijklessen uit de cursus kunnen aanknopingspunten zijn voor meer gespecialiseerde cursussen zoals
- Specialist bijenproducten
- Keurmeester
- Producent honingwijn of mede
- Specialist apitherapie
De rode draad in de cursus is naast het hygiënische verwerken van een product dat deel uitmaakt van de voedselketen toch vooral ook het kennismaken met de diverse producten, hoe ze te herkennen, te oogsten en te verwerken zijn tot een eindproduct.
We maken een excursie naar een imker die zich toegelegd heeft op verwerken van honing tot honingwijn en honinglikeuren.
Wat niet
Apitherapie is het toepassen van bijenproducten ter wille van de gezondheid en cosmetica, een groter wordend gebied van belangstelling. In deze cursus komen we niet al te veel verder dan het benoemen van toepassingen, maar verdere verdieping in de Apitherapie ligt buiten hetgeen een gevorderd imker na deze module moet weten over de verwerking van bijenproducten.
De doelstelling van de cursus verwerken bijenproducten
Kennen, herkennen, oogsten en verwerken van bijenproducten en hun toepassingen.
Concreet gaat het om de volgende punten:
Honing
- Definitie
- De verschillen in soorten, smaken, kleuren, samenstelling
- Kenmerken en eigenschappen
- Oogsten, verwerken, bewerken en verkopen
- Gestelde eisen aan verwerking, inrichting en verkoop
- Toepassing honing en honingproducten
- De naam van jouw honing
Was
- Definitie
- Verschillen in was
- Kenmerken en eigenschappen
- Oogsten en verwerken, toepassingen
Pollen
- Definitie
- Samenstelling en toepassing
- Meest voorkomende in Nederlandse honing
- Oogsten en verwerken
Propolis
- Definitie
- Samenstelling en toepassing
- Oogsten en verwerken
Foto’s: Astrid Schoots
Koninginnengelei
- Definitie
- Demonstratie oogsten
Honingmede en likeuren
- Definitie
- Samenstelling en toepassing
- Hoe kan je het maken
- Excursie naar Ben Kogelman
Apitherapie (algemene info)
- Definitie
- Ter info enige voorbeelden van toepassing die tot de verbeelding spreken
Korte beschrijving van de inhoud
De cursus tracht in 10 lessen, gedeeltelijk theorie, gedeeltelijk praktijk en een excursie, de deelnemers te leren op welke wijze honingproducten geoogst en verwerkt kunnen worden zodat ze voldoen aan de hygiënische eisen en bij honing voldoen aan de wettelijke voorschriften die gelden bij bijvoorbeeld de verkoop van honing. Kennis te nemen en in praktijk te brengen wat geleerd is, met ruimte om eigen richting te geven aan verwerking tot voor de deelnemer nieuwe bijenproducten.
Productkennis is een bij alle onderdelen terugkerend onderwerp en staat in nauwe relatie tot de wijze van verwerken en bewerken van de rauwe bijenproducten.
Foto’s: Astrid Schoots
Wat weet je en kan je na het goed afsluiten van de cursus
Je hebt een degelijke productkennis van de meest voorkomende bijenproducten.
Je kunt met je nieuwe kennis diverse bijenproducten gekwalificeerd oogsten en verwerken.
Bijenproducten afgeleid van de primaire bijenproducten ken je, sommige kan je zelf maken en je weet waar ze voor gebruikt kunnen worden. De opgedane kennis en vaardigheid dagen je uit tot verdieping in specialiteiten in het beoordelen van bijenproducten en om bijenproducten te verwerken tot secundaire producten gebruikt in voeding, cosmetica of ‘Bee health’.
Wat zit er in de cursus, wat moet je zelf aanschaffen
In de cursus zit inbegrepen het lesmateriaal, de excursie en koffie of thee.
Ook het gebruik van hulpmiddelen zoals refractometer, roerder enz.
De materialen om bijvoorbeeld in een praktijkles zelf bijenproducten te maken, zoals propolistinctuur, boenwas en crèmehoning, honing of noten, dient men zelf in te brengen.
Reiskosten naar de lessen/activiteiten in de cursus zijn voor de deelnemers.
Foto: Marc Hekking
Hoe wordt de cursus afgesloten
De deelnemer van de cursus bepaalt zelf hoe hij of zij de cursus wil afsluiten. Indien echter een deelcertificaat als onderdeel van het diploma gevorderd imker behaald wil worden is het startniveau altijd vanuit het basisdiploma imkeren en moet een eindtoets gedaan worden.
Afhankelijk van het type cursus is dat een werkstuk, een presentatie of een praktisch/theoretisch examen.
De som van een aantal (nog te benoemen) deelcertificaten of modules, geeft recht op het diploma gevorderd imker.
Deelnemers en kosten
Iedereen met belangstelling kan deelnemen.
Minimale groepsgrootte 10 deelnemers.
Kosten € 120,-
Zie ook algemene voorwaarden
De cursus ‘Bijenproducten’ wordt gegeven door oa. Sigis Sparenberg.